New York - Amerika - Şehir Rehberi
NEW YORK
Dünyanın başkenti sayılabilecek New York’tan başka bir kent daha yoktur. New York yirmi bir milyon nüfusunu 800 kilometrekare alanda barındırır. New York’lu olmak bir ayrıcalıktır. New York’a insanlar adeta akın eder. Buna neden olan şeyler, tam olarak açık olmasa da insanları buraya çeken şey, buranın hiper-aktif ve enerjik hayatıdır. New York gerçekten global bir kenttir. New York’a girdiğinizde sanki orada daha önce bulunduğunun sanırsınız. Özgürlük Abidesi’ne, Empire State Binası’na, Central Park’a ve de Times Square’e hayran kalacaksınız. Modern Sanat Müzesi dünyanın en ünlü müzelerindendir. Gugenheim Müzesi ve Modern Amerikan Tarihi Müzeleri de onun kadar ünlüdür. Kitapçıları, tiyatroları, yemekleri, alışveriş imkânları ve insanları ile New York’ta nereye giderseniz gidin kendinizi hoş bir tecrübenin içinde bulacaksınız. New York City aynı zamanda yabancı moda, medya, sanat, finans, eğlence merkezi olarak da bilinir. Bu şehre geldiğinizde edineceğiniz ilk izlenim korkunç bir kalabalık, dünyanın her köşesinden her türden insanlar ve İstanbul’u aratmayacak kadar yoğun bir trafik olacaktır.
Tarihi
New York’u keşfetmek için gelen ilk kâşif olan Fransız Giovanni da Verrazona kuzeydoğu kıyılara doğru yolculuk yapmış ve buraya 1524 yılında ulaşmıştır. Ancak Giovanni şehre giriş yolunu bulamamıştır. Bu yüzden New York ancak 1609 yılında İngiliz kâşif Henry Hudson tarafından keşfedilebilmiştir. Hudson gördükleri karşısında çok etkilenmiş ve “insanın hayal bile edemeyeceği kadar güzel bir yer” demiştir. Keşfi izleyen yıllarda bu küçük yer gelişmiş ve bugünkü halini almıştır. Şehir ilk zamanki büyüsünü hala korumaktadır. Frank Sinatra’nın dediği gibi “New York, New York, senin bir parçan olmak istiyorum.”
Yüz Ölçümü: 800.31 kilometrekare’dir.
Nüfus: 19.157.532 civarındadır.
Zaman Dilimi: New York zaman dilimi Eastern Daylight Time (EDT) “Doğu Günışığı Zaman Dilimi’ndedir. Daylight Saving Time (Günışığı Tasarrufu Zamanı), Nisan ayının ilk Pazar günü saat 02:00’de başlayıp, Ekim ayının son Pazar günü saat 02:00’ye kadar devam etmektedir.
Voltaj Düzeyi
110 volttur. Prizleri ikili olmasına rağmen yassı uçludur. Yanınızda elektrikli alet götürecekseniz kesinlikle bir adaptöre ihtiyacınız olacaktır.
İklim
New York’u ziyaret etmek için en güzel zaman ilkbahar ve sonbahar aylarıdır. Yazın sıcaklık genellikle 25-30 derece arasında geziniyor, ama 38 dereceyi geçtiği günlerde oluyor. Yaz aylarında sıcaklık 17 derecenin altına düşmüyor, %60’lara varan rutubet yüzünden de hava bunaltıcı oluyor. Kış ayları çok soğuk ve zaman zaman kar yağışlı geçer. Özellikle Manhattan rüzgârları denen bazen kuzey-güney, bazen de doğu-batı doğrultusunda esen sert rüzgârlar çok etkilidir. Kış aylarında sıcaklık -3 ile 6 derece arasında değişir. Yağmur özellikle bahar aylarında görülür. New York’ta Mayıs ayında en düşük sıcaklık 12, en yüksek sıcaklık ise 22 derecedir.
Giyim
Yaz aylarında derecelerin çok yüksek olmasına rağmen nem oranı yüksek olmasından dolayı, bunaltıcı sıcaklara karşı korumalı kıyafetler ve ince kıyafetler yanınıza almanız tavsiye olunur. Kış aylarında ise muhakkak bir kışlık şapka, eldiven, atkı yanınızda bulundurmalısınız. New York’ta kar görüldüğünden dolayı kış aylarında sizi sıcak tutacak kıyafetleri yanınızda bulundurmanız tavsiye olunur. İlkbahar ve sonbahar aylarında görülebilecek yağışlı günler için yanınızda şemsiyenizin olması önerilir.
Ulaşım
New York şehrinin en önemli sorunlarından biri ulaşımdır. New York’ta arabanız varsa sorununuz var demektir. Bu nedenle New York’ta yaşayacaksanız araba kullanmak yerine metroyu tercih etmeniz yerinde olur. Oldukça gelişmiş olan metro ile şehrin bir ucundan diğer ucuna gitmeniz mümkündür. Jeton gişelerinden ücretsiz olarak edinebileceğiniz metro haritaları metrodan verimli bir şekilde yararlanabilmenizi sağlayacaktır.
New York oldukça gelişmiş bir otobüs sistemine de sahiptir. Ancak şehrin karmaşık trafiği otobüsle ulaşımı zorlaştırmaktadır. Metro ve otobüs kadar ucuz olmamakla beraber taksi de önemli bir ulaşım aracıdır. Fakat burada unutmamanız gereken nokta, yazılı bir kural olmamakla beraber, taksi şoförüne taksi ücretinin ’i kadar bahşiş vermeniz gerektiğidir.
New York’ta Toplu Taşıma: New York’taki toplu taşıma sistemi dünyanın en gelişmiş sistemlerinden biridir. 24 saat boyunca işleyen metro ve otobüsler şehrin beş bölgesi (Manhattan, Brooklyn, Bronx, Queens, Long Island) boyunca ulaşımı sağlamaktadır. Her gün ortalama 6 milyon kişi New York toplu taşıma araçlarından yararlanmaktadır.
Metro (Subway): New York metrosu her gün ortalama 4 milyon kişiye hizmet vermektedir. Metro istikametleri sayılar ve harflerle belirtilmektedir. Metro trenleri yoğun saatlerde (6:30- 9:30 ve 3:30 - 8:00) her 2.5 - 5 dakikada bir, yoğun olmayan saatlerde 5-12 dakikada bir, gece geç saatlerde ise her 20 dakikada bir çalışmaktadır. Metrodan yararlanmak için metro kartı veya $1.5’lık jeton kullanılabilir.
Otobüs: New York City transit otobüsleri 5 bölgede 203 yerel, 31 ekspres rotaya sahiptir. Otobüsler haftada 7 gün, günde 24 saat hizmet vermektedir. Otobüslerde jeton, metro kartı, kâğıt para olmamak şartıyla tam bozuk para ($1.5) geçerlidir.
Yemekler
Dünya mutfakları, New York’ta olduğu kadar birbirine hiç bu kadar yakın olmamıştır. 38. caddedeki Ali Baba restoranından tutunda Manhattan’ın göbeğindeki Çin lokantalarına kadar, New York size çok geniş bir damak tadı yelpazesi sunar.
Alışveriş
New York’lular alışverişi bir sanat haline getirmişlerdir. Dünyaca ünlü markaların yanı sıra değişik kültürlere ait ürünlerin satıldığı Manhattan caddeleri boyunca, mağazalar farklı ve şık dekorlarıyla göz kamaştırıyor. Haziran sonu - Temmuz başı ve Aralık sonu - Ocak ayı indirim aylarıdır. New York gazetelerinde mağazaların özel indirim günleri yayımlanır. Özellikle Çarşamba günlerini pek çok mağaza indirim günü ilan etmektedir.
New York’ta elektronik eşyalar, fotoğraf makineleri, bilgisayarlar çok ucuzdur. Bununla birlikte özellikle elektronik eşya satan dükkânlara körü körüne güvenmemekte yarar vardır. Ayrıca Türkiye’de satılan pahalı Amerikan jean modellerini, New York’tan çok daha ucuza alabilirsiniz. Elektronik aletler satın almak istiyorsanız J&R Music World, elektronik ve bilgisayar mağazaları zinciri olan Comp USA’nin şubeleri en uygun yerlerdir. Dokuz kat ve 80 mağazanın bulunduğu Manhattan Mall alışveriş merkezinde kahveler, restoranlar ve turizm büroları yer almaktadır. Century 21: (eski) World Trade Center’ın karşısında bulunan bir alışveriş merkezidir.
Orchard, Delancey ve Grand Streets gibi caddelerinde ucuz mağazalar bulunmaktadır. Mesela Newport Mall’da ucuz ürünleri sadece yüzde üç civarında vergi ödeyerek alabilirsiniz. NY/NJ Subway’den Path Train ile ulaşabilir. Duraklar 34th Street & 6th Avenue, 18th Str. & 6th Avenue.
Greenwich Village ve East Village New York’un bohem yüzünün merak edenler için; İtalyan, İspanyol, Hintli ve birçok değişik ülkelerden gelen göçmenler kendilerine özgü ürünleri satmaktadırlar. Canlı caddelerde renkli kahve, restoran ve gece kulüpleri, punk, Hint işi ve 60-70’li yılların giysilerini satan mağazalar ve antika dükkânları sanat galerileri bulunmaktadır.
Gezilecek Yerler
New York’a geldiğinizde dünyaca ünlü Özgürlük Anıtı’ (Statue of Liberty), Empire State binasını, New York City’deki tek yeşil alan olan, tamamen yapay olarak yaratılmış ve içinde birçok aktivitenin gerçekleştirildiği Central Park’ı, Çin mahallesini, Broadway şovlarının yer aldığı Time Square’ı, alışveriş cenneti 5. Caddeyi (5th Avenue) görmeden geçmeyin.
Özgürlük Anıtı (Statue Liberty): Özgürlük anıtı 1886 yılında Fransızlar tarafından Amerika’ya hediye edilmiştir. Bu hediye politik özgürlüğün ve ülkeler arası dostluğu simgelemektedir. Özgürlük anıtı, Özgürlük Adası’nda bulunmaktadır. Adaya ulaşım botlarla sağlanmaktadır. Adaya ulaştıktan sonra anıta çıkmak için uzun bir süre sıra beklemeniz gerekebilir.
Central Park: Bu park Manhattan’ın yukarı batı yakasında bulunmakta olup tamamen yapay olarak yaratılmış olan oldukça büyük bir parktır. İçinde irili ufaklı göller, botanik bahçeleri, her türlü sporu yapabileceğiniz uygun alanlar ve kamp alanları bulunmaktadır. Ayrıca parkta belirli zamanlarda sergi, konser ve çeşitli şovlar gibi etkinlikler de düzenlenmektedir.
Empire State Binası: Dünyaca ünlü bu bina şehrin “Midtown” bölgesinde yer almaktadır. Bina 102 kattan oluşmakta olup zemine yüksekliği 320 metredir. Ziyaretçilere ancak 86. kata kadar çıkma izni tanınmaktadır. Temiz bir hava olduğu vakit görüş mesafesi 128 km’ye kadar ulaşmaktadır ve böylece komşu eyaletlerden New Jersey, Pennsylvania, Conneticut, Massachusetts’i uzaktan görme imkânı bulabilirsiniz. Binanın içinde çeşitli hediye dükkânları ve restoranlar bulunmaktadır.
Time Square: Manhattan’ın “Midtown” bölgesinde yer almaktadır. 1873 yılında Metropolitan Opera Evi’nin (Metropolitian Opera House) bu bölgeye taşınması ile burası bir sanat merkezi haline gelmiştir. Bunu takiben birçok tiyatro ve şov salonları da bu bölgeye taşınmıştır. Dünyaca üne sahip Broadway şovları burada bulunan tiyatrolarda ve salonlarda gerçekleştirilmektedir.
Metropolitan Sanat Müzesi (Metropolitian Museum of Art): Metropolitan Sanat Müzesi dünyadaki en büyük sanat eseri koleksiyonuna sahip ender müzelerden biridir. Müzede 1870 yılından bu yana dünyanın her yerinden toplanan, antik çağlardan modern çağlara kadar uzanan tablolar, heykeller, kostümler ve dekoratif malzemelerden oluşan iki milyondan fazla sanat eseri bulunmaktadır. Müze Pazartesi günleri kapalı olup, haftanın diğer günleri 09:30-17:30 saatleri arasında açıktır. Giriş ücreti yetişkinler için $10, öğrenciler için $5’dır.
Rockefeller Center: 5. Caddede bulunan Rockefeller Center 70 katlı olup değişik mozaikler ve heykeller ve diğer birçok sanat eseri ile ünlüdür. Aynı zamanda burada Noel zamanı büyük ve süslü Noel ağacı kurulmaktadır. Bu binada büyük bir buz pateni pisti ve her ülkenin bayraklarını asılı olduğu bir alan bulunmaktadır.
SoHo: SoHo adını bulunduğu bölge olan South of Houston Street’den almaktadır. Bu bölge ilginç tarihi yapıları ile ünlüdür. Eski sanatçıların toplandığı bir merkez olan bu bölge, hala bu sanatçıların ürünlerini barındırmaktadır. Zamanında para kazanma hayaliyle buraya gelen sanatçılar barınabilmek amacıyla ve eserlerini sergilemek için birçok eski kullanılmayan depoları ve fabrikayı yaşanabilecek yerlere dönüştürmüştür. Bu bölge New York’un genel şehir imajından çok farklıdır.
Çin Mahallesi (China Town): Çin Mahallesi zamanında Amerika’ya kaçak olarak gelip sonradan buraya yerleşen Çinli, Tayvanlı, Vietnamlı grupların bu bölgeye yerleşmesiyle oluşmuştur. Burada aklınıza gelebilecek her şeyin satıldığı küçük pazarlar bulunmaktadır. Çin mutfağından değişik yemekler tatmak isterseniz buraya mutlaka uğramalısınız. Bu bölgede ayrıca Çin sanatını yansıtan ilginç eşyalar alabileceğiniz sanat galerileri de bulunmaktadır.
Chrysler Building: Chrysler Binası dünyanın 18. en yüksek binasıdır. 1929 yılında inşa edilen bu bina ilk kurulduğu zamanlarda 77 katıyla dünyanın en yüksek binası ünvanına sahipken daha sonra yapılan “Manhattan Bankası” bu binanın boyunu geçmiş ve bunun üzerine sahibi Walter P. Chrysler aradaki boy farkını kapatabilmek için binanın tepesindeki uzantıyı eklemiştir.
Ellis Adası: Ellis Adası New Jersey karasularının içerisinde yer almasına rağmen New York eyaletinin bir parçası durumundadır. Ada 10.9 hektar büyüklüğündedir. 1892 - 1943 yılları arasında göçmenlerin ülkeye giriş yaptığı tek yer olarak kullanılmıştır. Bugün adada tarihin izlerini taşıyan görülmeye değer Göçmen Müzesi (Immigration Museum) bulunmaktadır. Adaya ulaşım teknelerle sağlanmaktadır.
Federal Reserve Bank: Manhattan’ın ekonomik ve finansal merkezi olan Financial District bölgesinde bulunan bu banka dünyanın en büyük altın rezervine sahip olan bir bankadır. Yerin 5 kat altında ve sıkı bir şekilde korunan dev kasada birçok devletin altınları bulunmaktadır. Binanın yapısı İtalyan mimarisinin izlerini taşımakta olup, Pazartesi ve Cuma günleri 09:30-14:30 saatleri arasında ziyarete açıktır, ayrıca 12:30’da yaklaşık 1 saat süren bir tur yapılmaktadır ve bu tur ücretsizdir.
Madison Square Garden: Midtown bölgesinde bulunan bu bina ünlü MBA maçlarını yanı sıra Grammy ödülleri, rock konserleri, boks maçları gibi birçok olaya ev sahipliği yapması nedeniyle dünya spor ve eğlence alanında bir numaralı adres haline gelmiştir. Bina aynı zamanda New York NBA basketbol takımı, Knicks ve ünlü buz hokeyi takımı New York Rangers’ın resmi salonudur.
New York Borsası (New York Exchange): New York’a geldiğinizde tüm dünyanın yüreğini hoplatan meşhur Wall Street üzerinde bulunan New York Merkez Borsası’nı görmeden geçmemenizi tavsiye ederiz. Binada size ayrılan yerden aşağıdaki insanların heyecanını ve eğer kapanış saatine doğru orada bulunuyorsanız kapanış çanının çalınış anını görebilirsiniz.
Greenwich Village: 14. caddenin aşağısıyla batı Broadway’in arasında kalan bu küçük bölge 100 yılı aşkın bir süredir sanat ve eğlence alanında insanların uğradığı bir yer olma özelliğini korumaktadır. Greenwich Village “Village” olarak da bilinir. Meşhur Washington Park bu bölgede bulunmaktadır. New York University (NYU) binaları ile çevrilmiş olan bu park her türden insanın toplandığı bir mekân haline gelmiştir.
Little Italy: Yıllar önce İtalya’dan Amerika’ya göç etmiş olan İtalyanların yerleştiği bir bölgedir. Zamanla genişleyen China Town bugünkü Little Italy’nin sınırlarını giderek küçültmüştür. Little Italy, İtalyan mutfağının yemeklerini, tatlılarını ve espresso, capuccini gibi içeceklerini tatmak için ideal bir yerdir. Her yıl 17 Eylül’de başlayan dokuz gün süren San Gennaro Festivali (Feast of San Gennaro) Little Italy’i en canlı görebileceğiniz zamanlardan biridir.
Brooklyn Köprüsü (Brooklyn Bridge): 1883’te inşa edilen, Manhattan ve Brooklyn’i birbirine bağlayan bu tarihi köprü, tarihte metal kullanılarak yapılan süspansiyonlu ilk köprü olarak tarihe geçmiştir. Köprüde arabaların yanı sıra yayalar için yapılmış olan yürüme yolu ve bisikletliler için de ayrı bir yol bulunmaktadır. Köprüdeki yaya yolundan geçmenizi tavsiye ederiz. Manhattan’ın muhteşem manzarasını görüntülemek için fotoğraf makinenizi almayı sakın unutmayın.
Gece Hayatı
Trendleri belirleyen bu kentin dinlediği müzik ve keşfedilmeyi bekleyen underground müzikhol ve barlardan bazıları şunlardır: Smoke, Makor, Village Vanguard, Cotton Club, Sweet Basil, B.B. King ve Blue note (her ne kadar turistik olsalar da), Tonic, Kavehaz, Fez, Iridium, Birdland, 55 Bar, Arthur’s Tavern, Raulette, Symphony Space, Knitting Factory, S.O.B’s. Carnegie Club, Jazz Standard, Swing 46 ve West Bank Cafe caz dinleyicileri için yerinde mekânlardır.
Lincoln Center’daki caz ve klasik müzik konserleri bir yana, Midtown’daki yaş ortalaması açısından “içler acısı” Mimi’s ve Upper East’deki “müptezel olmayan” gayların takıldığı Piano Bar da New York balladları, Sinatra ve Dean Martin şarkılarıyla Broadway besteleri için keyifli tercihler olarak kabul edilebilir. Tabi bu mekânların hepsi Manhattan’dadır ve başta Brooklyn olmak üzere harika New York müzikleri mırıldanabileceğiniz yüzlerce salon mevcuttur.
New York’ta her türden eğlencenin sunulduğu gece hayatı son derece renkli ve canlıdır. Ağırlıklı olarak Manhattan’da ve özellikle Village ve Soho bölgelerinde yoğunlaşan New York’taki bar ve gece kulüplerinin hepsi hakkında bu devasa şehirde bilgi sağlamak neredeyse imkânsız.
New York Havaalanları
New York’ta üç tane havaalanı vardır. Bunlar LaGuardi, Nework (New Jersey sınırları içinde küçük bir havaalanı) ve New York’a ulaşımın en ana noktalarından biri olan, dünyadaki sayılı büyük havaalanlarından JFK Havaalanı (John Kennedy Airport). İster New York’a gelin, ister Amerika’nın başka bir yerinde aktarmalı uçuş yapın muhakkak yolunuz JFK’ya düşecektir.
Önemli Telefonlar
Türk Konsolosluğu: Adres: Turkish Center 821 United Nations Plaza 5th floor New York, Tel: (1 212) 949 0159-60-61
Nasıl Telefon Edilir? 01190 + alan kodu + tel numarası
Telefon Kodu: Amerika 1, New York şehir kodları 212 / 917 / 718 / 646 (Bölgelere göre şehir kodu değişmektedir. New York’a vardığınızda bunları sarı sayfalardan kontrol edebilirsiniz).
Ambulans / İtfaiye / Polis: 911